opracowana przez Prezesa Honorowego Zarządu Głównego Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa RP płk poż. w st spocz. mgr Klemensa Dziermańskiego

Uwarunkowania, które zadecydowały o potrzebie tworzenia organizacji społecznej zrzeszającej emerytów i rencistów służby pożarniczej

Transformacja ustrojowo społeczna i przemiany gospodarcze kraju rozpoczęte po 1989 r. spowodowały naturalny proces dostosowywania administracji państwowej i jej organów pomocniczych, w tym i służby pożarniczej, do nowych założeń organizacyjno-ekonomicznych i z tym związanych uwarunkowań.

Przemianom tym towarzyszyły między innymi, totalna negacja epoki PRL i uprzedzenia polityczne szczególnie do służb mundurowych wywodzących się z tamtego okresu. Pomimo, że służba pożarnicza, będąca także w przeszłości apolityczną formacją mundurową, nie została objęta tzw. weryfikacją kadrową, to zmiany organizacyjno-restrukturyzacyjne dokonane z dniem 1.07.1992 r., polegające na powołaniu PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ (zmianie szyldu z dotychczasowego na PSP) posłużyły za dogodny pretekst do jej przeprowadzenia.

Nastąpiło to w formie powszechnej degradacji dotychczasowej kadry dowódczej /przenoszeniem na niższe stanowiska/ i spowodowanie jej odejścia w stan spoczynku z zaniżonymi świadczeniami emerytalnymi lub rentowymi.

Poza powyższą dyskryminacją (zwaną potocznie dekomunizacją) zasłużonej kadry pożarniczej, ówczesny Komendant Główny (Feliks Dela) uznając, że stoi na czele nowej formacji PSP (jak stwierdził to w swoim piśmie do Rzecznika Praw Obywatelskich na jego zastrzeżenia w stosunku do zastosowania opcji zerowej) odmówił zainteresowania się losem byłych funkcjonariuszy pożarnictwa, liczących w tamtym czasie około 11 tysięcy emerytów i rencistów.

Uzyskanie w oparciu o ustawę o PSP z 1991 r., korzystniejszych, policyjnych uprawnień emerytalnych przez strażaków PSP - dotychczasowych funkcjonariuszy tzw. Dekretowych, którzy pozostali w służbie po 1.07.1992 r.,

- zbiegło się z obniżeniem (w wyniku Ustawy Sejmowej z 1992 r.) wysokości dotychczas pobieranych świadczeń z powszechnego ubezpieczenia ZUS przez ich starszych kolegów będących już przed tym dniem na emeryturze.

Partykularyzm uwzględniający tylko interes PSP (a ściślej chroniący budżet MSW) był przesłanką do zainspirowania przez tegoż Komendanta Głównego (za pośrednictwem Komendantów Wojewódzkich) i spowodowania odejścia, pod koniec 1991 r. kiedy ustawa o PSP z dnia 24.08.1991 r. była już uchwalona, na wcześniejsze emerytury ZUS - owskie, wielu wysłużonych ( z minimum 40-to letnim stażem pracy) strażaków, w większości liniowych podoficerów i chorążych, co pozbawiło ich możliwości uzyskania po 1.07.1992 r. korzystniejszych policyjnych świadczeń emerytalnych.

Te same przesłanki i nie liczenie się z interesami a także losem strażaków dekretowych tym razem ze służby resortowej spowodowały, że wielu z nich zastraszonych, przez swoich przełożonych, utratą pracy w jednostkach zakładowych nie złożyła w stosownym czasie akcesu do służby w PSP co w konsekwencji pozbawiało ich prawa do policyjnych świadczeń emerytalnych.

Wszystkim tym przemianom i działaniom towarzyszyła nieustanna deprecjacja dorobku pożarniczego sprzed okresu restrukturyzacji - do zmiany szyldu na PSP.

Dowodem izolacjonizmu - nie uznawania dotychczasowej służby pożarniczej i pokoleniowego dorobku jej kadry zawodowej było ogłoszenie i rozpoczęcie od 1993 r., (przez ówczesnego Komendanta Głównego Feliksa Delę) obchodów rocznicowych powstania Państwowej Straży Pożarnej uwieńczonych Jubileuszem 10-lecia w 2002 r.

Powyższe przemiany, a szczególnie uprzedzenia powodujące czytelny bo zamierzony podział, historycznie ukształtowanej jednorodnej służby pożarniczej i jej zawodowej kadry, na uprzywilejowanych strażaków PSP i zapomnianych a także osamotnionych w dochodzeniu swoich praw byłych funkcjonariuszy - emerytów i rencistów wywołało uzasadnione niezadowolenie - lawinę próśb, skarg i protestów kierowanych do różnych organów władzy i resortowej administracji rządowej w tym także Komendanta Głównego.

Dochodzenie swoich praw, walka o żywotne interesy zapomnianej 11-stotysięcznej rzeszy byłych funkcjonariuszy pożarnictwa przesądziła o potrzebie organizowania się emerytów w formalne Koła Emeryckie i nieformalne Kluby Emerytów w poszczególnych województwach co zostało zapoczątkowane w 1991 r.


Podjęte w 1992 r. przez Sejm RP prace nad nową ustawą "O zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych" spowodowały pilną potrzebę zorganizowania się w jednolitą strukturę organizacyjno - związkową stwarzającą prawną możliwość wnioskowania i walki o równoprawne ze strażakami PSP, świadczenia emerytalno-rentowe dla byłych funkcjonariuszy, czego projekt ww. ustawy nie przewidywał.

Inicjatywa takiego działania zrodziła się w województwie białostockim a jej autorem był piszący tą kronikę Klemens Dziermański, były Komendant Wojewódzki, będący już na emeryturze, którego dotknęły jak wielu zresztą innych wszystkie restrykcje wynikające z uprzednio przedstawionych przemian i uwarunkowań.

Konieczność podjęcia pilnych interwencji w sprawie ustawy, nad którą pracował już sejm nie pozwalała na czasochłonne tworzenie odrębnej organizacji, dla której zresztą odmówiono pomocy w naszych strukturach organizacyjnych KG PSP i KW PSP. Jednym, w tamtym czasie, rozsądnym wariantem było zorganizowanie się naszego emeryckiego, pożarniczego środowiska na bazie już istniejącej ogólnokrajowej organizacji Polskiego Związku Emerytów i Rencistów władze, którego zadeklarowały wsparcie dla naszych spraw.

Po odbytych konsultacjach z ówczesną V-ce Przewodniczącą, a później Przewodniczącą ZG PZERiI Elżbietą Arciszewską w Warszawie, stwarzających możliwość powołania Krajowego Przedstawicielstwa Emerytów i Rencistów Pożarnictwa przy Zarządzie Głównym, po założeniu Kół Terenowych, w woj. białostockim utworzono "Środowiskowe Koło Emerytów i Rencistów Pożarnictwa" (mające nr 54) przy Okręgowym Zarządzie Wojewódzkim PZERiI w Białymstoku.

W inicjatywnej grupie jego powołania, poza moją osobą, byli płk Jerzy Gadomski i płk Franciszek Kuczyński. Prawny status do działania, Koło uzyskało 4.04.1992 r. Był to swoisty "zaczyn" do upowszechnienia tych struktur na obszar całego kraju tj. wszystkich województw, do których wysłano dnia 8.04.1992 r. (na ręce imiennie znanych oficerów i liderów grup emeryckich) stosowne pismo wzywające do tworzenia podobnych kół.

Trwające prace nad uchwaleniem pierwszej Ustawy Emerytalnej dla służb mundurowych wymuszały, nie czekając na ogólnokrajowe zorganizowanie się naszego środowiska, podjęcie stosownych działań interwencyjno - wnioskowych. Zostały one podjęte przez działające już koło środowiskowe woj. białostockiego, które wystosowało szereg wystąpień do władz resortowych, klubów parlamentarnych, komisji sejmowych a także posłów ziemi białostockiej, z którymi odbyto uszczegóławiające rozmowy.

Pełnego wsparcia dla naszych wniosków i żądań, udzielił Zarząd Główny PZERiI w Warszawie kierując stosowne wystąpienia (przygotowane merytorycznie przez Klemensa Dziermańskiego i J. Kuczyńskiego - byłego Radcę Prawnego KG SP) do Marszałków Sejmu i Senatu oraz Ministra Spraw Wewnętrznych.

Nie podtrzymanie naszych postulatów i żądań przez RZĄD a ściślej Ministra Spraw Wewnętrznych, w tym także Komendanta Głównego PSP było powodem, że uchwalona 8.10.1992 r. w/w ustawa stosownego zapisu równoprawności świadczeń emerytalnych ze strażakami PSP nie zawierała.

Upowszechniona, przez działaczy z Białegostoku, wiadomość o dyskryminującej, byłych funkcjonariuszy pożarnictwa Ustawie oraz wezwanie do działań zmierzających do jej poprawienia przez Senat, zmobilizowało nasze pożarnicze środowisko w całym kraju.

Należy z całą mocą podkreślić, że dzięki między innymi naszym działaniom, a ściślej oddziaływaniu na Senatorów, przez kolegów działaczy we wszystkich województwach doprowadziło do uchwalenia przez Senat w dniu 12.11.1992 r. wnioskowanej i oczekiwanej przez nas zmiany w zapisie Art. 22 tej ustawy, któremu nadano brzmienie:

... za równorzędne ze służbą ... w Państwowej Straży Pożarnej ... traktuje się (i w pkt. 4 zapisano).... "okresy zatrudnienia lub służby w zawodowych jednostkach ochrony przeciwpożarowej, w charakterze członka Korpusu Technicznego Pożarnictwa a także funkcjonariusza pożarnictwa w terminie do dnia 31.01.1992 r.

Z satysfakcją muszę podkreślić, że z inicjatywą na plenarnym posiedzeniu w Senacie w tej sprawie wystąpił Senator Ziemi Białostockiej Dr. Jerzy Szafraniec, któremu osobiście przygotowałem krótki (kilkustronicowy) merytoryczny referat wraz z wnioskami, z których ten najważniejszy jak wyżej cytowany został przyjęty.

Pomimo, że poprawioną ustawę Sejm przyjął, to została ona zawetowana przez ówczesnego Prezydenta Lecha Wałęsę. Jednak był to niewątpliwie nasz sukces dający dobrą pozycję wyjściową do zabiegania - postulowania o nie mniej korzystne uregulowania w nowo opracowywanej (rozłącznej już od wojskowej) ustawie, do czego włączyło się nasze środowisko już bardziej zorganizowane.


Na dzień 1.02.1993 r. na stan 49 województw w 32 działały Koła Środowiskowe Emerytów Pożarników przy Okręgowych Zarządach Polskiego Związku ERiJ bądź w niektórych województwach (Kraków, Łódź, Elbląg i Gdańsk) Kluby Emerytów.

Był to czas na realizację organizacyjnego zamiaru powołania przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku ERiI pionu branżowego pożarników emerytów.

W tym też celu z mojej inicjatywy zwołano krajowe zebranie przewodniczących kół, klubów i innych gremiów emeryckich z poszczególnych województw. Odbyło się ono 2.02.1993 r. w siedzibie Zarządu Głównego Związku OSP za życzliwym udostępnieniem lokalu przez naszego Kolegę także emeryta Józefa Groby pełniącego ówcześnie funkcję Dyrektora Biura tegoż Zarządu.

Pomimo odgórnych nacisków (ze strony KG PSP) zbojkotowania tego zebrania, wzięło w nim udział 41 osób z 29-ciu województw z udziałem zaproszonych gości: byłych Komendantów Głównych gen. Zygmunta Jarosza i płk Andrzeja Gatlika oraz przedstawiciela Zarządu Głównego Polskiego Związku ERiI oraz Komendy Głównej PSP.

Po burzliwej dyskusji w wyniku przegłosowanych postanowień:

a) Powołano Krajowe Przedstawicielstwo Pożarników Emerytów i Rencistów w składzie:

• płk Klemens Dziermański - Przewodniczący z Białegostoku
• płk Włodzimierz Tessar - członek z Warszawy
• płk Jerzy Kuczyński - członek z Warszawy
• ppłk Włodzimierz Kobza - członek z Łodzi
• ppłk Bogusław Ignaszek - członek z Poznania

b) upoważniono i zobowiązało wybranie 5-cio osobowe gremium

- Przedstawicielstwo do reprezentowania interesów środowiska pożarników emerytów w dochodzeniu równoprawnych świadczeń emerytalnych wszystkim byłym strażakom będącym już na emeryturze przed dniem 1.07.1992 r.

Była to pierwsza forma scentralizowanego - ogólnokrajowego działania emeryckiego środowiska pożarniczego i jest utożsamiana z powstaniem naszego stowarzyszenia, które de fakto od tego czasu przeszło kolejne stadia przekształceń aż do obecnego statusu Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa RP.

Główny wysiłek Krajowego Przedstawicielstwa w tamtym czasie był skierowany na korzystne dla naszego środowiska, uregulowanie spraw emerytalnych w nowej tzw. policyjnej ustawie emerytalnej, nad którą prace zostały wznowione.

Zważywszy, że było to już, po wyborach nowego parlamentu, ze zrozumiałych względów należało ponowić lobbingowo - wnioskowe działania w tym zakresie.

Poza oficjalnymi wystąpieniami Krajowego Przedstawicielstwa a także Zarządu Głównego PZERiJ do władz resortowych i Sejmu zobowiązano naszych działaczy w poszczególnych województwach do dotarcia do wszystkich swoich posłów z argumentacją i głównym postulatem zapewnienia w nowej Ustawie równoprawności świadczeń emerytalno - rentowych w obrębie jednej i tej samej strażackiej grupy zawodowej.

Niezależnie od wystąpień do Ministra Spraw Wewnętrznych koniecznym było przedłożenie tych spraw i problemów Komendantowi Głównemu i uzyskania jego wspierającego stanowiska w tej sprawie, przed którym się wstrzymywał.

Po bezskutecznych kilkakrotnych prośbach Zarządu Głównego PZERiJ o wyznaczenie terminu spotkania doszło do niego dopiero na naszą, Krajowego Przedstawicielstwa interwencję w dniu 29.12.1993 r.

Niezależnie od omówienia, na tym spotkaniu, spraw i problemów nurtujących nasze środowisko, przekazano bezpośrednio Komendantowi przygotowane wcześniej stanowisko w tych sprawach na piśmie.

Poza oficjalnie okazanym zrozumieniem dla naszych spraw przedłożone postulaty i wnioski nie znalazły praktycznego zastosowania i pozostały bez odpowiedzi oraz czynnego wsparcia.

Pomimo, że nowo uchwalona ustawa emerytalna o tzw. policyjnym zaopatrzeniu emerytalnym z 18.02.1994 r. przy złożonych zabiegach, uznała pracę w charakterze członka KTP i służbę jako funkcjonariusza pożarnictwa za równorzędną ze służbą w PSP to szczegóły dotyczące rewaloryzacji świadczeń miały być określone przepisami wykonawczymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych i jak się okazało były one dla tej grupy osób niekorzystne.

Nasze liczne postulaty i żądania wprowadzenia zmian do projektu Zarządzenia nr 31 MSW (wydanego 24.05.1994 r.) w sprawie zasad przeliczania świadczeń emerytalnych, które było konsultowane z KG PSP, nie zostały w żadnym stopniu uwzględnione.

Oficjalnie otrzymana odpowiedź z KG PSP o braku prawnych uprawnień Przedstawicielstwa Krajowego do społecznej konsultacji projektów przepisów, która zbiegła się w czasie ze stanowiskiem Zarządu Głównego PZERiI o statutowej przeszkodzie (nie został on zmieniony wg pierwotnych założeń) tworzenia w strukturach tegoż Związku pożarniczego pionu branżowego, zdecydowało o potrzebie powołania oddzielnej i samodzielnej organizacji.

W tym też celu decyzją Krajowego Przedstawicielstwa zwołano ogólnokrajowe spotkanie Przewodniczących Kół i Klubów Emeryckich, które odbyło się 20.07.1994 r. w KG PSP. Pomimo oficjalnej dezaprobaty dla tego zamiaru i zabiegów ze strony KG PSP o osłabienie frekwencji (np. zakaz wyjazdu dla Bogusława Ignaszaka z Poznania, zatrudnionego w KW PSP, delegata z Katowic itp.) w spotkaniu tym uczestniczyło 31 osób z 26 województw.

W wyniku dyskusji podjęto uchwałę (opracowaną przez Komisję w składzie: Albin Piątkowski, Jan Korbamek i Marian Oksiński) stanowiącą o :

• powołaniu Stowarzyszenia pod nazwą "Związek Byłych Funkcjonariuszy i Pracowników Pożarnictwa Polskiego,
• powierzeniu działaczom woj. białostockiego i mojej osobie wszystkich prac organizacyjno - założycielskich tej organizacji,
• rozwiązaniu Krajowego Przedstawicielstwa Pożarników Emerytów,
• kontynuacji starań o zmianę niekorzystnego podstawowego przepisu Zasad rewaloryzacji Świadczeń jakim było Zarządzenie nr 31 MSW z 25.05.1994 r.

Działając na bazie białostockiego Koła Emerytów i Rencistów wyłoniona z jego grona grupa założycielska w osobach: Klemens Dziermański, Jerzy Gadomski, Franciszek Kuczyński, Janina Sienkiewicz, Robert Wasiliew, Włodzimierz Fiedorowicz, Anatol Klimowicz, po dopełnieniu nieodzownych formalności uzgadniających statut (opracowany przeze mnie) w Urzędach złożyła stosowny wniosek do Sądu Wojewódzkiego postanowieniem którego z dnia 19.09.1994 r. organizacja nasza "Związek Byłych Funkcjonariuszy i Pracowników Pożarnictwa Polskiego" została wpisana do rejestru stowarzyszeń o zasięgu ogólnokrajowym.

Od tej daty w. w grupa założycielska stała się tymczasowym Prezydium Zarządu Głównego.

Po wykonaniu niezbędnych prac organizacyjnych, związanych z przekazaniem statutu uchwał i wytycznych wszystkim województwom ówczesny Zarząd Główny podjął szereg działań wnioskowo-interwencyjnych w sprawach: zmiany niekorzystnego Zarządzenia nr 31 MSW i A z 24.05.1994 r., przyspieszenia rewaloryzacji, przyznania świadczeń emerytalnych osobom lub grupom osób pominiętych-zapomnianych oraz usprawnienia i przyspieszenia procesów decyzyjnych w tych sprawach.

Po okresie organizacji i odbyciu zjazdów wojewódzkich zwołany został . I-wszy Zjazd Krajowy, który odbył się w Szkole Podoficerski8ej w Supraślu w dniach 3 i 4 12.1995 r. Uczestniczyło w nim 56 osób - 26 Delegatów - 24 Prezesów Zarządu Wojewódzkiego i 6 zaproszonych w tym 2 przedstawicieli z KG PSP - st. bryg. Jan Cała i bryg. Zygmunt Socha /Komendant Główny PSP nie przyjął zaproszenia/. Nasza organizacja w dniu Zjazdu liczyła 2200 członków. Zjazd wybrał władze krajowe w skład których weszli:

1. Klemens Dziermański - Prezes
2. Leszek Pierzchanowski - V-ce Prezes
3. Jerzy Gadomski - V-ce Prezes
4. Tadeusz Myszkowski - Sekretarz
5. Waldemar Rytel - Skarbnik
6. Tadeusz baniak - członek prezydium
7. Jerzy Górnicki członek prezydium
8. Dominik Masłowski - członek prezydium
9. Albin Piątkowski - członek prezydium
10. Witold Gryc - członek prezydium
11. Jan Korbanek - członek zarządu
12. Piotr Mońko - członek zarządu
13. Jan Nowak - członek zarządu
14. Jan Smykała - członek zarządu
15. Mirosław Wojtyniak - członek zarządu

Główna Komisja Rewizyjna:

1. Franciszek Kuczyński - Przewodniczący
2. Wiktor Sękowski
3. Henryk Kozłowski
4. Marian Sidor
5. Józef Goliński

Uchwałą Zjazdu zmieniono dotychczasowa nazwę organizacji na Związek Emerytów i rencistów Pożarnictwa RP.

Siedziba władz krajowych pozostał Białystok a w Warszawie utworzono Filię Zarządy Głównego z V-ce Prezesem Leszkiem Pierzchanowskim.

W okresie pozjazdowym następuje dynamiczny rozwój naszej organizacji. Na dzień 1.06.1996 r. działa 35 Zarządów Wojewódzkich a ilość członków wzrosła do 3732 osób. Natomiast w przeddzień II Zjazdu Krajowego który odbył się w dniach 20-21.06 1999 r., we wszystkich 16 województwach funkcjonowały Zarządy Wojewódzkie, działało 262 Kół terenowych zrzeszających łącznie 8102 członków w skali kraju.

Nowo wybrany Zarząd Główny zobligowany uchwałami zjazdowymi nasilił działania wnioskowo - interwencyjne w obszarze spraw wcześniej podejmowanych a dotyczących świadczeń emerytalno-rentowych i usprawnienia obsługi świadczeniobiorców.

Lokalny aktyw związkowy we wszystkich województwach podjął setki interwencji w sprawach indywidualnych pomagając potrzebującym byłym strażakom załatwiania ich spraw związanych z uzyskaniem uprawnień do świadczeń lub naprawienia ewidentnych błędów w decyzjach emerytalnych, łącznie z roszczeniami sądowymi w tych sprawach.

Nie sposób zliczyć interwencji i spraw którymi zajmował się I Zarząd Główny do czasu wybrania nowego na II zjeździe 21.06.1999 r.

Do ważnych osiągnięć tego okresu należy zaliczyć:

• doprowadzenie do uznania przez Ministra Spraw Wewnętrznych, Komendanta Głównego, Komendantów Jednostek Straży, ZER i innych naszej organizacji jako strony w społecznym działaniu na rzecz własnego środowiska i uzyskanie pomocy dla jej funkcjonowania,
• spowodowanie przywrócenia terminu do złożenia akcesu do służby w PSP wielu strażakom służby resortowej i przyznania im należnych świadczeń,
• interwencyjne załatwienie spraw rentowych wielu osobom, w tym także rodzinom po zmarłych strażakach,
• wygranie wieloletniego sporu prawnego w kwestii weryfikacji orzeczeń KIZ-owskich o inwalidztwie przez Komisje Lekarskie MSW co umożliwiło blisko 800 osobom uzyskanie wzrostu świadczeń emerytalnych z tytułu uznania związku tego inwalidztwa ze służbą w pożarnictwie,
• przywrócenie emerytom prawa do pieniężnego ryczałtu za remont mieszkania wstrzymanego w 1988 r. w wyniku nadinterpretacji nowego rozporządzenia MSW i A w tej sprawie przez służby KG PSP,
• uzyskanie uprawnień (po doprowadzeniu do nowelizacji przepisu) do wydawania przez Zarządy Wojewódzkie zaświadczeń na zniżkowe przejazdy PKP,
• spowodowanie poprawy obsługi świadczeniobiorców przez ZER,
• podpisanie porozumienia o współpracy wszystkich stowarzyszeń i związków służb mundurowych i podjecie wspólnych działań w tych sprawach,

Pomimo usilnych starań: wystąpień, pism i rozmów w MSW, nie udało się spowodować zmiany niekorzystnego zarządzenia nr 31 MSW i A z 24.05.1994 r. w sprawie szczegółowych zasad rewaloryzacji. Upływ czasu definitywnie przekreśla taką możliwość, a tylko łagodzi uzasadnione poczucie krzywdy osób dotkniętych jego niesprawiedliwymi - wadliwymi postanowieniami.